Formularium Ouderenzorg
Ulcus cruris venosum
Literatuur geraadpleegd tot: 01/02/2022
- Goed passende elastische steunkousen en adequaat aangebrachte steunverbanden, zijn een eerste keuze voor de behandeling van ulcus cruris.
- Een actief ulcus wordt behandeld volgens de principes beschreven in hoofdstuk "Algemene richtlijnen voor de behandeling van chronische wonden (Dermatologie - Huidulcera en wonden)"
Belangrijkste wijzigingen
- Bij patiënten met genezen ulcus cruris venosum is het belangrijk de compressietherapie voor te zetten ter voorkoming van een nieuwe ulcus.
- Vasculaire chirurgie is niet geselecteerd
Behandeling
Geselecteerd
Niet-medicamenteus
Algemene richtlijnen voor de behandeling van chronische wonden
- Een actief ulcus wordt behandeld volgens de principes beschreven in [Algemene richtlijnen voor de behandeling van chronische wonden (Dermatologie - Huidulcera en wonden)" ].
- Het is niet mogelijk om op basis van het thans beschikbare bewijsmateriaal de voorkeur te geven aan een wondbedekking
$ $
Compressietherapie: steunverbanden en elastische steunkousen
Werkzaamheid
- Elastische steunkousen en steunverbanden zijn noodzakelijk voor de behandeling van ulcus cruris op basis van veneuze insufficiëntie
$ . In een systematische review was er met elastische steunkousen en steunverbanden een betere wondgenezing dan bij afwezigheid van compressie$ . - Het is belangrijk om arteriële insufficiëntie uit te sluiten, omdat ambulante compressietherapie bij patiënten met arteriële insufficiëntie kan leiden tot ischemie
$ $ $ .- Patiënten met enkel-armindex < 0,9 moeten worden doorverwezen voor een duplexonderzoek ter beoordeling van de conditie van de beenarteriën.
- Een enkel-armindex < 0,6 en een arteriële druk < 70 mmHg, is een absolute contra-indicatie voor compressietherapie (cave arteriële ischemie).
- Onvoldoende compressie is niet effectief en kan de wondgenezing vertragen
$ -
Op basis van huidige evidentie is het moeilijk uit te maken of er een verschil in werkzaamheid is tussen steunkousen en de verschillende soorten steunverbanden
$ $ .-
De kwaliteit van een compressieverband is sterk afhankelijk van de bedrevenheid van de persoon die het verband aanbrengt.
-
Adequate compressie blijkt vaker bereikt te worden met een tweelagig verband dan met een eenlagig elastisch of niet-elastisch verband (verbanden aangebracht door thuisverpleegkundigen in Denemarken)
$ -
Een meer recente RCT toont geen verschil in genezing van ulcus cruris venosum aan tussen het dragen van tweelagige steunkousen en een vierlagig verband, twee behandelingen met aanzienlijke compressie (40 mmHg aan de enkel). Tweelagige steunkousen lijken minder goed verdragen te worden door ouderen
$ . -
Het dragen van twee steunkousen over elkaar is even doeltreffend als een vierlagig compressieverband, met een groter theoretisch gebruiksgemak, maar misschien een iets geringere tolerantie
$ .
-
- Een te sterke therapeutische compressie kan bij personen met een gestoorde arteriële doorstroming van de onderste ledematen tot ischemie en weefselschade leiden
$ $ . Onvoldoende compressie is niet effectief en kan de wondgenezing vertragen. orten steunverbanden$ .
Compressietherapie: soorten verbanden en toepassingen:
- Het adequaat aanleggen van een compressieverband is essentieel voor een goede behandeling. Gezien het belangrijk is dat de zwachteltechniek op de juiste manier wordt toegepast dient het aantal gebruikte methodes beperkt te blijven
$ .- Voor mobiele patiënten is een kort rekverband de eerste keuze. Het aanleggen van de korte rek verbanden vereist 2 zwachtels die in tegengestelde richting wordt aangebracht. Het drukverband is beperkt elastisch en heeft een relatief hoge werkdruk en een relatief lage rustdruk. De lage druk in rust maakt het mogelijk het 's nachts te dragen. Het korte rek verband kan dus zowel overdag als tijdens de nacht worden gedragen, het mag zelfs gedurende enkele dagen blijven zitten. Als de zwelling afneemt wordt het verband opnieuw aangelegd. Indien door het zwachtelen het oedeem verdwenen is, kunnen de zwachtels vervangen worden door aangemeten therapeutische elastische kousen als ambulante compressietherapie
$ . - Voor een patiënt die immobiel is, heeft men de keuze tussen een vierlaags verband en lange-rek compressie verbanden.
- Het vierlaags verband is een elastisch compressieverband, dat ‘s nachts niet verwijderd hoeft te worden. Omdat het verband elastisch is, is de spierpomp niet nodig om werkdruk op te bouwen. Daarom is dit verband geschikt bij mensen die niet mobiel zijn (voor mobiele patiënten is deze methode minder effectief en ook veel duurder).
- Het lange-rekverband (één zwachtel per been) is elastisch en heeft een relatief lage werkdruk en een reltief hoge rustdruk. Het lange-rekverband moet worden aangelegd vóór het opstaan en moet bij het slapengaan worden verwijderd (bij rugligging neemt de hydrostatische druk weg, met het gevaar van onvoldoende arteriële irrigatie -door de druk van het verband- en het risico van hypoxie).
- Voor mobiele patiënten is een kort rekverband de eerste keuze. Het aanleggen van de korte rek verbanden vereist 2 zwachtels die in tegengestelde richting wordt aangebracht. Het drukverband is beperkt elastisch en heeft een relatief hoge werkdruk en een relatief lage rustdruk. De lage druk in rust maakt het mogelijk het 's nachts te dragen. Het korte rek verband kan dus zowel overdag als tijdens de nacht worden gedragen, het mag zelfs gedurende enkele dagen blijven zitten. Als de zwelling afneemt wordt het verband opnieuw aangelegd. Indien door het zwachtelen het oedeem verdwenen is, kunnen de zwachtels vervangen worden door aangemeten therapeutische elastische kousen als ambulante compressietherapie
Niet geselecteerd
Niet-medicamenteus
Intermittente pneumatische compressie
Intermittente pneumatische compressie lijkt werkzaam voor de behandeling van ulcus cruris venosum
Negatieve druktherapie
Een systematische review van de Cochrane Collaboration kwam in 2015 tot de conclusie er geen RCT’s zijn die de werkzaamheid aantonen van negatieve druktherapie als eerste behandeling van een ulcus cruris venosum
Medicamenteus
Pentoxifylline
- Oraal pentoxifylline lijkt werkzamer dan placebo: de resultaten van een meta-analyse tonen dat het gebruik van pentoxifylline (1.200 tot 2.400 mg per dag), naast compressietherapie (elastische steunkousen of steunverbanden), resulteerde in meer wondgenezing na 8 tot 24 weken behandeling
. - Pentoxifylline alleen, zonder compressie, was eveneens werkzamer dan placebo
. - Wij weten niet of pentoxifylline alleen effectiever is dan compressietherapie.
- Pentoxifylline kan ongewenste effecten veroorzaken, vooral gastro-intestinaal
. - Pentoxifylline wordt niet geselecteerd.
Topische antimicrobiële middelen
- In geval van ulcus cruris lijken topische antimicrobiële middelen niet werkzamer dan placebo
$ . - Er zijn dus onvoldoende bewijzen om het gebruik ervan aan te bevelen
$ .
Venotrope middelen
De werkzaamheid van venotrope middelen voor de behandeling van ulcus cruris venosum is niet aangetoond
Acetylsalicylzuur
Acetylsalicylzuur werd in deze indicatie slechts bestudeerd in twee kleine en methodologisch zwakke studies, de resultaten zijn weinig betrouwbaar
Zinksulfaat (oraal)
Une synthèse méthodique de la Cochrane Collaboration conclut que l’administration orale de sulfate de zinc ne semble pas favoriser la guérison d’un ulcère veineux (ou artériel de jambe, dans de petites études avec un risque de biais peu clair à l’absence probable