Formularium Ouderenzorg
Acute diarree
Literatuur geraadpleegd tot: 09/03/2022
-
Acute diarree is meestal een zelflimiterende aandoening.
-
Onderzoek naar de etiologie (infectie, medicatie) van acute diarree is belangrijk. Houd altijd rekening met de mogelijkheid van overloopdiarree door fecale impactie.
-
Acute diarree kan ernstige uitdroging veroorzaken bij ouderen. Men moet alert zijn op tekenen zoals intense dorst, droge mond, ongewone vermoeidheid, verminderde diurese en zweten. Grote voorzichtigheid is geboden indien, ten gevolge van de dehydratie, orthostatische hypotensie, tachycardie of verwardheid optreden. In deze gevallen is rehydratie aangewezen, indien mogelijk per os, zo nodig via hypodermoclyse (subcutane route).
-
Loperamide, de enige in België beschikbare transitinhibitor, heeft een plaats bij de symptomatische behandeling van frequente waterige diarree die vanuit praktisch oogpunt onaanvaardbaar is. Bij de aanpak van frequente waterige ontlasting is de effectiviteit van loperamide op de stoelgangfrequentie aangetoond. De dosis en de duur van deze behandeling moeten zorgvuldig gekozen worden: de minimale effectieve dosis voor de kortst mogelijke duur.
-
Antibiotica hebben een heel beperkt indicatiegebied: bij dysenteriesyndroom (diarree met koorts, bloederige stoelgang en/of belangrijke aantasting van de algemene toestand) en bij immunogecompromitteerde (Repertorium Bapcoc 11.5.5.1.1) (zie acute gastro-enteritis (infectieziekten - Infecties van het gastro-intestinaal stelsel) in het hoofdstuk 'Infecties').
-
Alle andere medicamenteuze maatregelen (probiotica, absorberende middelen, antibiotica) zijn ongeschikt of ongewenst.
Belangrijkste wijzigingen
-
In geval van deshydratie is een op polymeren (bv. rijst, tarwe, ...) gebaseerde orale rehydratie-oplossing (ORS) vermoedelijk superieur aan een op glucose gebaseerde ORS.
Introductie
- Naast de zeer frequent voorkomende gastro-intestinale infecties, kunnen ook geneesmiddelen acute diarree veroorzaken: antibiotica, anti-inflammatoire farmaca, cytotoxische middelen, metformine, laxativa, sartanen, magnesium …
$ $ $ . - Aanwezigheid van bloed of mucus in de stoelgang, dehydratie, verwardheid of malaise kunnen wijzen op een ernstige diarree
$ . - Ook comorbiditeit zoals diabetes, hartfalen, nierinsufficiëntie, ... kan het verloop ongunstig beïnvloeden
$ . - Bij ouderen mag het fenomeen van “valse of overloopdiarree” niet vergeten worden. Dit kan optreden indien fecalomen aanwezig zijn.
- Meestal is acute diarree een zelflimiterende aandoening en is medicamenteus behandelen overbodig.
- Bij ouderen kan acute diarree echter ernstige dehydratie veroorzaken. Men dient te letten op tekenen zoals uitgesproken dorst, monddroogte, ongewone vermoeidheid, verminderde diurese en transpiratie. Grote voorzichtigheid is geboden indien, ten gevolge van de dehydratie, orthostatische hypotensie, tachycardie of verwardheid optreden. In deze gevallen is rehydratie aangewezen, indien mogelijk per os, zo nodig via hypodermoclyse (subcutane route)
$ . - De aanpak van chronische diarree (diarree die langer duurt dan 3 tot 4 weken) behoort tot het specialistisch terrein en wordt hier niet besproken.
Definitie en indeling
Acute diarree is een plotseling optredende afwijking van het gewone stoelgangpatroon die korter dan 14 dagen bestaat. Frequentie en hoeveelheid van stoelgang zijn toegenomen en de ontlasting bevat meer water dan gewoonlijk
Diagnostiek
Onderzoek van faeces heeft slecht zin indien men een infectieuze oorzaak moet uitsluiten bij verdenking van een ernstige aandoening, of wanneer men een behandeling met antibiotica overweegt
Behandeling
Geselecteerd
Niet-medicamenteus
Indien dehydratie en orale rehydratie mogelijk: Orale rehydratie oplossing
Orale rehydratie kan levensreddend zijn
Medicamenteus
Indien overloopdiarree uitgesloten: Transitinhibitor
Geselecteerde geneesmiddelen: loperamide
Werkzaamheid
Loperamide, de enige in België beschikbare darmtransitinhibitor, heeft een plaats bij de symptomatische behandeling van frequente waterige diarree die vanuit praktisch oogpunt onaanvaardbaar is
Veiligheid
Met dosering en behandelingsduur moet voorzichtig worden omgesprongen: zo laag mogelijk doseren gedurende zo kort mogelijke tijd
Bij dysenteriesyndroom (diarree met koorts, bloederige stoelgang en/of belangrijke aantasting van de algemene toestand) en bij immunogecompromitteerde: Antibiotica
Antibiotica hebben een heel beperkt indicatiegebied, bijvoorbeeld bij dysenterie-achtige diarree (zie [indications:331] in het hoofdstuk 'Infecties').
Invasief
Indien dehydratie niet te ernstig en orale rehydratie onmogelijk: Hypodermoclyse
Een optie, indien de dehydratie niet te ernstig is en orale rehydratie onmogelijk, is het toedienen van vocht via subcutane weg (hypodermoclyse).
Deze vrij eenvoudige werkwijze is bij ouderen, ook buiten het ziekenhuis, toepasbaar. Meestal wordt hetzij fysiologische zoutoplossing (NaCl 0,9%) hetzij een 2,5% glucose-oplossing waaraan 4,5 g NaCl per liter is toegevoegd, geïnfundeerd. Men gebruikt hiervoor bij voorkeur een soepele catheter i.p.v. een metalen naaldje. De beste injectieplaatsen zijn buitenzijde van abdomen of borstkas of van de dij. De maximale hoeveelheid vocht per 24 uur en per injectieplaats is ongeveer 1.500 ml.
Stollingsstoornissen zijn de belangrijkste contra-indicatie
Niet geselecteerd
Medicamenteus
Probiotica
Over de effectiviteit van middelen die de darmflora beïnvloeden (probiotica) is geen betrouwbare evidentie terug te vinden. Kwaliteitsvolle evidentie om het gebruik van probiotica op stelselmatige wijze aan te bevelen bij antibioticagebruik is afwezig
Adsorbentia of adstringentia
Voor adsorbentia of adstrigentia is er weinig of geen plaats
Secretieremmer: racecadotril
Van racecadotril (een middel dat de intestinale hypersecretie remt) is (in het bijzonder bij kinderen) aangetoond dat de werkzaamheid vergelijkbaar is met deze van loperamide